एजेन्सी । इजरायल र हमासबीच युद्धविराम र बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने सम्झौतालाई अन्तिम रूप दिइएको छ। ४ दिनका लागि युद्धविराम हुनेछ र बदलामा ५० जना बन्धकलाई रिहा गरिनेछ । यी बन्धकहरूमध्ये धेरै जसो बालबालिकाहरू हुनेछन् जो अक्टोबर ७ देखि हमासको बन्धकमा छन्। हमासले हरेक दिन १२ देखि १३ बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने विश्वास गरिएको छ। इजरायलले आफ्नो जेलमा रहेका १५० प्यालेस्टिनी महिला र बालबालिकालाई पनि रिहा गर्नुपर्नेछ।
बुधबार इजरायल र हमासबीच चार दिने युद्धविराम घोषणा गरेको कतारले जनाएको हो ।
यसबाट इजरायल र हमासबीचको यो सम्झौतामा मध्यस्थकर्ताको सबैभन्दा ठूलो भूमिका कतारले खेलेको छ भन्ने प्रष्ट हुन्छ । तर के कतारको एक्लै यो काम गर्ने अधिकार थियो ? यो सम्झौताको पछाडि अन्य धेरै पात्रहरू रहेको विश्वास गरिन्छ।
कतारबाहेक यीमध्ये सबैभन्दा ठूलो नाम अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनको हो ।
बाइडेनले हमास र इजरायलबीच यातनामा परेका बन्धकहरूको रिहाइका लागि सम्झौता गर्ने प्रयास गरिरहेका थिए।
यसबाहेक मोसाद प्रमुख डेभिड बर्निया र धेरै इजिप्टका अधिकारीहरूले पनि निरन्तर प्रयास गरिरहेका थिए ।
हमासले अक्टोबर ७ मा इजरायलमा आक्रमण गरेको थियो । यस हमलामा सयौंको ज्यान गएको थियो भने करिब ३०० जनालाई बन्धक बनाइएको थियो ।
इजरायलले पनि गाजामा द्रुत आक्रमण सुरु गरेको थियो। युद्ध सुरु भएसँगै बन्धकहरूको जीवन खतरामा थियो। अक्टोबर १३ मा, अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले गाजामा आतंककारीहरूले बन्धक बनाएका परिवारहरूलाई भिडियो कलमा कुरा गरेका थिए। यसो गरेर अमेरिकाले पहिले बन्धकहरुलाई रिहा गर्न आफ्नो प्रयास गरेको थियो ।
ह्वाइट हाउस प्रशासनका एक अधिकारीका अनुसार यस भिडियो कलमा प्रत्येक बन्धकको परिवारलाई आफ्नो परिवारको कथा सुनाउन पर्याप्त समय दिइएको थियो।
कतारको सबैभन्दा ठुलो भुमिका
कतारले हमासबाट इजरायली बन्धकहरूलाई मुक्त गर्न मध्यस्थता प्रस्ताव गर्ने पहिलो देश हो। कतारले इजरायल र अमेरिकालाई सम्पर्क गरेको थियो। अमेरिका, इजरायल र कतारका प्रतिनिधिको टोली तयार गर्ने प्रस्ताव गरिएको थियो । अमेरिकी पक्षमा, यसमा सीआईएम प्रमुख विलियम बर्न्स, अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार जेक सुलिवान, ह्वाइट हाउसमा मध्य पूर्व मामिलाहरू हेरचाह गर्ने म्याकगुर्क र बाइडेनका सहायक जोश गेल्टजर समावेश थिए।
इजरायलको तर्फबाट मोसाद प्रमुख डेभिड बर्निया र रणनीतिक मामिला मन्त्री रोन डर्मर र राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का अध्यक्ष जाची हानेग्बीले इजरायली टोलीको नेतृत्व गरेका थिए।
कतारसँगको यो वार्तामा प्रधानमन्त्री शेख मोहम्मद बिन अब्दुलरहमान अल थानीले प्रत्यक्ष भूमिका खेलेका थिए। यो टोलीमा इजिप्टका गुप्तचर प्रमुख अब्बास कामेललाई पनि समावेश गरिएको थियो । यो टोलीले २४ घण्टा भित्रै बन्धकहरूलाई कसरी मुक्त गर्ने भन्नेमा केन्द्रित थियो।
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन बन्धकहरु छुटाउन देखाएको सक्रियता
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन आफ्ना सहयोगीहरूसँग सक्रिय रहे र यस मुद्दामा दबाब कायम राखे। अक्टोबर १८ मा इजरायल गएपछि उनले बन्धकका परिवारलाई व्यक्तिगत रूपमा भेटे। त्यतिन्जेलसम्म इजरायलले गाजाको पूर्ण घेराबन्दीमा जोड दिइरहेको थियो। यद्यपि, तीन दिन पछि, बाइडेनले नेतान्याहुसँग कुरा गरे र इजिप्ट हुँदै गाजामा मानवीय सहायता पुग्न अनुमति दिन सहमत भए।
नोभेम्बर १७ मा बाइडेनले फेरि कतारका अमिरलाई फोन गरे र उनलाई सम्झौतालाई अन्तिम रूप दिन आग्रह गरे। दोहामा, म्याकगुर्कले कतारी प्रधानमन्त्रीसँग भेट गरे र छ पृष्ठको सम्झौताको मस्यौदा तयार भयो। यसले बन्धकहरूलाई कसरी बाहिर निकाल्ने भनेर वर्णन गरेको छ। द टाइम्स अफ इजरायलको रिपोर्ट अनुसार नोभेम्बर १९ मा कायरोमा इजिप्टका गुप्तचर प्रमुख कामेलसँग भेटवार्ता भएको थियो। यसपछि इजरायली क्याबिनेटमा युद्धविरामको प्रस्ताव पारित भएको थियो ।
यी हुन् सम्झौताका सर्तहरू
सम्झौता अनुसार इजरायलले गाजामा चार दिनसम्म आक्रमण नगर्ने । हमासले ५० जना बन्धकहरूलाई रिहा गर्नेछ भने इजरायलले १५० प्यालेस्टिनी नागरिकलाई रिहा गर्नेछ। यस बाहेक गाजामा मानवीय सहायता पनि पठाइनेछ, जसमध्ये सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण इन्धन हुनेछ। यद्यपि इजरायलले गाजा पुग्ने हरेक आपूर्तिको जाँच गर्नेछ। विशेष कुरा के छ भने हमासले रिहा गर्ने बन्धकमध्ये तीन अमेरिकी पनि छन् । तीमध्ये कान्छी ३ वर्षीय एभिगेल हुन्, जसका आमाबाबुको हमास आतंकवादीहरूले अक्टोबर ७ मा हत्या गरेका थिए।
